Μετάβαση στο περιεχόμενο

Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°24′57″N 22°41′08″E / 37.415959°N 22.685469°E / 37.415959; 22.685469

Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού
Χάρτης
Είδοςρωμαϊκή έπαυλη και αρχαιολογική θέση
Αρχιτεκτονικήαρχαία ρωμαϊκή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°24′57″N 22°41′7″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Βόρειας Κυνουρίας
ΤοποθεσίαΕύα
ΧώραΕλλάδα
ΧρηματοδότηςΗρώδης ο Αττικός
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα
Ένας από τους δώδεκα πυλώνες οι οποίοι θα στήριζαν το ματαιωθέν στέγαστρο. Βρίσκονται μέσα στην περίστυλη αυλή της επαύλεως. Άγνωστο εάν και πότε θα αφαιρεθούν.

Η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού είναι αρχαία ρωμαϊκή έπαυλη που βρίσκεται στα όρια της κοινότητας των Κάτω Δολιανών,[1] λίγα χιλιόμετρα έξω από το Άστρος της Αρκαδίας.[2] Αποτελεί τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Κυνουρίας[3] και ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των Ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων σε όλο τον κόσμο,[2][4] ενώ είχε χαρακτηρισθεί το λαμπρότερο έργο εκείνης της εποχής στην Ελλάδα.[5] Στην κατασκευή της, μεταξύ άλλων, έχει χρησιμοποιηθεί μάρμαρο Δολιανών.[6] Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκεται η Μονή Λουκούς.

Ιστορία ερευνών - ανασκαφών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού

Η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. από τον διάσημο πολιτικό και σοφιστή Ηρώδη τον Αττικό, στην περιοχή της αρχαίας πόλης Εύας.[7] Η έπαυλη εντοπίστηκε το 1809 από τον Βρετανό (Άγγλο) περιηγητή Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ (William Martin Leake), ενώ ταυτίστηκε με την έπαυλη στις αρχές του 20ου αιώνα από τον αρχαιολόγο και καθηγητή Κωνσταντίνο Ρωμαίο.

Οι ανασκαφές για την έπαυλη ξεκίνησαν από την Ε΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Ε΄ ΕΠΚΑ)[8] το 1978 από τον Γεώργιο Σταϊνχάουερ και τον Παναγιώτη Φάκλαρη, ο οποίος δημοσίευσε τα πρώτα ευρήματα.[9] Από το 1984 ως το 1987 και το 1989 η ανασκαφή συνεχίστηκε από την Αλκμήνη Σταυρίδη. Κατά τη δεκαετία του 1990 η Εφορεία συνέχισε τη σωστική ανασκαφή υπό την εποπτεία του Θεόδωρου Σπυρόπουλου.[10] Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, η ανασκαφή των Σπυρόπουλων, Θεόδωρου και Γεωργίου, δεν υπήρξε συστηματική, δηλαδή δεν ανταποκρινόταν στους κανόνες και τις επιταγές της αρχαιολογικής επιστήμης.[α]

Η έπαυλη του Ηρώδη αποτελείται από το κεντρικό αίθριο (αυλή) και από ένα τεράστιο ποταμό (που μιμείται την αιγυπτιακή κάνωπο και τις εγκαταστάσεις της βίλας του Αδριανού στο Τιβόλι της Ρώμης), από στοές και διαδρόμους συνολικού εμβαδού άνω των 1000 τ.μ. που είναι διακοσμημένες με μοναδικές ψηφιδωτές συνθέσεις. Στο βόρειο μέρος έχει χτιστεί το μέγαρο του Ηρώδη του Αττικού, ενώ στο νότιο ανακαλύφθηκε το λουτρικό συγκρότημα και μνημειώδες Μαυσωλείο ή Ηρώο προς τιμήν του Αντίνοου του οποίου βρέθηκε το 1991 καθήμενο άγαλμα υπερφυσικού μεγέθους.

Το 1995 ανακαλύφθηκαν εκεί τα ελληνιστικά συμπλέγματα του Μενέλαου με τον Πάτροκλο και του Αχιλλέα με την Πενθεσίλεια. Ένα άλλο πρωτότυπο αριστούργημα είναι η περίφημη νηρηίδα του Ξάνθου, έργο του 5ου αιώνα π.Χ. Εξαιρετικά γλυπτά είναι επίσης το άγαλμα του Σάτυρου, το ανάγλυφο της Κυβέλης με τους λατρευτές της, το ανάγλυφο με τις μούσες με τον Απόλλωνα και αναρίθμητα άλλα γλυπτά και πορτραίτα της εποχής του Ηρώδη με ξεχωριστό το αναθηματικό ανάγλυφο των θεών Απόλλωνα και Πάνα που παρακολουθούν σκηνή θυσίας ταύρου μέσα στο άλσος.

Στην εξέδρα που έκλεινε την δυτική πλευρά της έπαυλης υπήρχε ολόκληρη πινακοθήκη εικονιστικών προτομών Ρωμαίων αυτοκρατόρων, φιλοσόφων και ρητόρων.Όλα αυτά τα γλυπτά αποτελούν σήμερα μία από τις μεγαλύτερες συλλογές γλυπτών του 2ο αιώνα μ.Χ. σε όλο τον κόσμο. Την νότια πλευρά της έπαυλης διακοσμούσαν οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή. Ο ανασκαφέας Θεόδωρος Σπυρόπουλος χαρακτηρίζει την έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού όχι μόνο ως ένα μοναδικό μουσείο της αρχαίας τέχνης, αλλά κι ένα ενεργό καλλιτεχνικό, επιστημονικό και παιδαγωγικό κέντρο του όψιμου Ελληνισμού. Πολλά εκθέματα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Άστρους.

Το Υπουργείο Πολιτισμού άρχισε να ανεγείρει στέγαστρο, το οποίο θα είχε ανάπτυγμα 4,5 στρεμμάτων και κυλιόμενες σκάλες! Το στέγαστρο θα στηριζόταν σε δώδεκα πυλώνες από οπλισμένο σκυρόδεμα, οι οποίοι κατασκευάσθηκαν εντός της περίστυλης αυλής της επαύλεως από την τεχνική εταιρεία η οποία είχε αναλάβει την κατασκευή του. Τον Ιανουάριο του 2011 ο «Ειδικός Σύμβουλος Ποιοτικού Ελέγχου» του ΕΣΠΑ επισκέφθηκε το εργοτάξιο και κατέταξε το έργο στη χειρότερη κατηγορία.[β] Οι εργασίες από τότε διεκόπησαν. Στον αρχαιολογικό χώρο είχε εγκαταλειφθεί από την τεχνική εταιρεία μεγάλη γερανογέφυρα η οποία αφαιρέθηκε μετά από διαμαρτυρίες των κατοίκων το 2015. Επίσης τότε αφαιρέθηκε και η επιγραφή η οποία παρουσίαζε τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου. Σημειωτέον επίσης ότι κατεβλήθη από τους αρμοδίους στην ανάδοχο εταιρία το ποσό του 1,7 εκ. ευρώ, δηλαδή το 39,55% του συνολικού προβλεφθέντος τιμήματος, επειδή υλοποίησε πιθανώς το 5% του όλου έργου.

Οι ανασκαφές στην περιοχή δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ και εγκαταλείφθηκαν πλήρως το 2008.[11] Ως αποτέλεσμα το μνημείο δεν έχει καταφέρει να αναδειχθεί ανάλογα με τη σημασία του και δεν είναι προσβάσιμο στο κοινό. Μάλιστα η διάσωσή του έχει κριθεί πλέον αναγκαία.[4][12]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. «η ανασκαφή αυτή ουδέποτε κηρύχθηκε συστηματική», απάντηση αν. υπουργού πολιτισμού Νίκου Ξυδάκη σε επερώτηση του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας κ. Κώστα Βλάση στις 28 Απριλίου 2015.
  2. «διαπιστώνει τόσα ελαττώματα στο έργο, ώστε το κατατάσσει στην κατηγορία iii, δηλαδή στη χειρότερη», ανοικτή επιστολή της πολιτευτού κ. Εύης Τατούλη προς τον αν. υπουργό κ. Ν. Ξυδάκη στις 24 Μαρτίου 2015.
  1. «Μια Αμαζόνα-Καρυάτιδα από τη Λουκού». Αρχαιολογία Online. 10 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2022. 
  2. 2,0 2,1 «Βίλα Ηρώδη Αττικού». www.discoverkynouria.gr. 10 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2020. 
  3. «Ιερά Μονή Λουκούς – Ιερά Μητρόπολις Μαντινείας και Κυνουρίας». Ιερά Μητρόπολις Μαντινείας και Κυνουρίας. 25 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2020. 
  4. 4,0 4,1 Iefimerida.Gr, Newsroom (8 Νοεμβρίου 2016). ««SOS» για τη Ρωμαϊκή Επαυλη του Ηρώδη Αττικού στην Αρκαδία [εικόνες] - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021. 
  5. «Αρχαιολογικός Χώρος Εύας - Επαυλη Ηρώδου του Αττικού (Αρχαιολογικός Χώρος) [ΑΡΚΑΔΙΑ, ΒΟΡΕΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ]». EG. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021. 
  6. Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης Πανεπιστημίου Αθηνών - Corpus Αρχαίων Λατομείων Αρχειοθετήθηκε 2022-01-20 στο Wayback Machine., σελ. 164
  7. Έπαυλη του Ηρώδη Αττικού Αρχειοθετήθηκε 2016-09-10 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: arcadia.ceid.upatras.gr
  8. «Ε΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 
  9. «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Ρωμαϊκή Έπαυλη στη Λουκού Κυνουρίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 
  10. Άρθρο της αρχαιολόγου Στέλλας Ραυτοπούλου, με τίτλο: Ρωμαϊκή Έπαυλη στη Λουκού Κυνουρίας Αρχειοθετήθηκε 2016-05-07 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα "Οδυσσεύς", του Υπουργείου Πολιτισμού
  11. Αλεβίζου, Έφη (8 Νοεμβρίου 2016). «SOS εκπέμπει η Ρωμαϊκή Έπαυλη του Ηρώδη Αττικού στην Αρκαδία». in.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2024. 
  12. «Σήμα εκτάκτου ανάγκης εκπέμπουν οι αρχαιολόγοι για τη ρωμαϊκή έπαυλη του Ηρώδη Αττικού στη Λουκού Κυνουρίας (εικόνες)». Pronews.gr. 8 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2024.